Czosnek pospolity należy do roślin o najwszechstronniejszym korzystnym działaniu na ludzki organizm, których skuteczność terapeutyczna została bardzo wszechstronnie przebadana i udokumentowana.
Czosnek pospolity – zastosowanie:
wewnętrznie:
- działa silnie bakteriobójczo na liczne drobnoustroje Gram-dodatnie i Gram-ujemne, m.in. na antybiotykooporne występujące w jelitach podczas biegunek u dzieci;
- stwierdzono dużą aktywność wyciągów z czosnku przeciw różnym drobnoustrojom, np. na 560 szczepów Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty), w przeważanej części opornych na liczne antybiotyki (tylko 50 szczepów nie reagowało na działanie czosnku);
- silne działanie na pasożyty wywołujące zakażenie górnych dróg oddechowych;
- przeciwgrzybiczo;
- przeciwrobaczo (glisty, tasiemce);
- owsiki (zwłaszcza u dzieci – najskuteczniej działają lewatywy z sokiem lub wyciągiem z czosnku);
- czerwonka bakteryjna, czerwonka pełzakowa;
- biegunki bakteryjne u dzieci;
- u dzieci i dorosłych w stanach zapalnych dróg oddechowych, przeciwbakteryjnie ( jako kuracja zamiast antybiotykoterapii lub w cięższych stanach jako wspomaganie chemioterapii przeciwbakteryjnej antybiotykami)
- przeziębienie – działanie antyseptyczne, przeciwwirusowe, wykrztuśne, napotne;
- choroby układu krążenia – miażdżyca, nadciśnienie, zwiększony poziom cholesterolu,zakrzepica, osłabienie mięśnia sercowego w starszym wieku;
- profilaktyka zmian starczych w naczyniach krwionośnych;
- przewlekłe i podostre stany nieżytowe żołądka i jelit (zwłaszcza te pochodzenia zakaźnego);
- nadciśnienie;
- reumatoidalne zapalenie stawów;
- rozedma płuc;
- przeciwnowotworowo (nowotwór układu pokarmowego, sutka, prostaty);
- odtruwanie organizmu z pasożytów i toksyn;
- ochrona komórek przed wolnych rodników i promieniowaniem;
- osłona wątroby przed lekami i toksynami;
- odmładzanie i hamowanie procesów starzenia;
- jako afrodyzjak;
zewnętrznie:
- inhalacje w stanach zapalnych gardła, migdałków, tchawicy i krtani;
- podrażnienie skóry;
- hemoroidy;
- źle gojące rany, ropnie, przetoki (nawet u niemowląt);
- odleżyny;
- rzęsistkowica, drożdżyca, grzybica pochwy (zewnętrznie i wewnętrznie)
Czosnek pospolity – działanie niepożądane:
Z punktu widzenia toksykologicznego czosnek jest lekiem zupełnie bezpiecznym, jedynie po dawkach doustnych wielokrotnie większych od leczniczych (ponad 60dag świeżego czosnku dziennie) może nastąpić podrażnienie żołądka, a po dłuższym działaniu miazgi czosnku na skórę, pojawia się zaczerwienienie.
Bóle brzucha występujące po zjedzeniu dużej ilości czosnku są sygnałem istnienia kamicy żółciowej i wskazaniem do gruntownego oczyszczenia wątroby.
Czosnku nie powinno się stosować w ostrym nieżycie żołądka i jelit, w hipotonii, ciężkich chorobach wątroby.
Osoby z niskim ciśnieniem tętniczym nie powinny stosować czosnku w dużych ilościach i regularnie (czosnek obniża ciśnienie krwi).
Pacjenci z chorobą zakrzepową, oczekujący na operację lub stosujący terapię lekami przeciwzakrzepowymi powinni uzgadniać stosowanie czosnku z lekarzem prowadzącym (czosnek może nasilać działanie leków przeciwzakrzepowych i leków na nadciśnienie).
Czosnek pospolity – substancje aktywne:
Główne związki: Alliina, skordynina – o specyficznych właściwościach czosnku decydują głównie substancje zawierające siarkę, w tym przede wszystkim alliina oraz skordynina A i B (tioglikozydy).
Po rozdrobnieniu czosnku enzym allinaza rozkłada alliinę do kwasu pirogronowego, amoniaku i allicyny (ester alilowy kwasu alilotiosulfonowego) i powstaje charakterystyczny zapach (fitoncydy).
Ajoeny – kolejnymi metabolitami są ajoeny (formy Z i S) będące inhibitorami agregacji płytek krwi.
Czosnek zawiera również duże ilości witamin i składników mineralnych jak np.
- Fosfor – pobudza wydzielanie hormonów, działa ochronnie na serce, jest niezbędny do prawidłowej pracy układu nerwowego
- Potas – wzmacnia śledzionę i wątrobę, pobudza sekrecję soków żołądkowych, usprawnia procesy myślowe
- Siarka – chroni komórki przed toksynami, poprawia krążenie
- Selen – wzmacnia system immunologiczny, spowalnia procesy starzenia, wpływa korzystnie na męską potencję
- German – odtruwa, spowalnia procesy starzenia, chroni przed szkodliwym promieniowaniem
- Wapń i magnez – dostępnie łącznie wzmacniają kości i stawy, zmniejszają podatność na stres, poprawiają zdolności intelektualne, wzmacniają odporność organizmu
- Żelazo – usuwa senność i zmęczenie, wzmacnia kondycję fizyczną i psychiczną, wspomaga wzrost
- Sód – reguluje objętość płynów ustrojowych, wraz z potasem (obecnym w czosnku w odpowiednich proporcjach z sodem) Pomaga utrzymać prawidłową regulację kwasowo-zasadową ustroju (razem z potasem i chlorem), zwiększa wydzielanie soków trawiennych
- Witaminy grupy B – wzmacniają, odświeżają mózg, relaksują, pomagają zasnąć, podnoszą odporność, wzmacniają efektywność wysiłku fizycznego, odmładzają skórę, poprawiają sprawność widzenia.
- Witaminy A i C – niezbędne w wielu funkcjach organizmu, podnoszą odporność, likwidują wolne rodniki tlenowe, a przez to spowalniają procesy starzenia komórki
Przytoczona powyżej lista oczywiście nie wyczerpuje tematu substancji aktywnych zawartych w czosnku.
Czosnek pospolity – opis:
Czosnek jest byliną wieloletnią kwitnącą od lipca do sierpnia.
Podziemna cebula składa się z licznych cebulek (ząbków) rosnących w grupach i otoczonych białymi łuskami okrywowymi.
Z cebuli wyrasta łodyga z obejmującymi ją pochwiastymi liśćmi.
Na szczycie łodygi wyrasta kwiatostan różowo-białych kwiatów.
Owocem jest torebka. Czosnek rozmnaża się wegetatywnie z cebulek, które tworzą się w kwiatostanie.
Drugim sposobem rozmnażania jest dzielenie cebuli podziemnej. Czosnek jest rośliną uprawianą powszechnie i występuje wyłącznie w formie uprawnej.
Surowcem są świeże cebule zwane główkami czosnku.
Piśmiennictwo:
- Prof. dr nauk med. Valeria Sedlak –Vadoc „Paraprotex” Nutrition& Health rocznik 9, nr3 VI 2006
- Ben-Erik van Wyk, M. Wink, “Rośliny lecznicze świata “ MedPharm, Polska 2008
- „Ziołolecznictwo poradnik dla lekarzy” pod redakcją doc. dra hab. Aleksandra Ożarowskiego Wyd. III PZWL, Warszawa 1982
- prof. dr hab. farm. Lamer-Zarawska E., prof. dr hab. med. Kowal-Gierczak B., prof. dr hab. med. J. Niedworok : „Fitoterpia i Leki Roślinne”. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007
- Doc. Dr hab. farm. A. Ożarowski, Dr n. farm. W. Jaroniewski: „Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie” IWZZ, Warszawa 1989