Flawonoidy – rola w organizmie i zastosowanie:
Najważniejsze udokumentowane typy działań
- uszczelniające, wzmacniające śródbłonek naczyń krwionośnych (zapobiegają krwawieniom, wybroczynom, żylakom);
- zwiększające elastyczność, zmniejszające kruchość i łamliwości naczyń krwionośnych (rutyna, hesperydyna);
- obniżające poziomu cholesterolu w osoczu, opóźniające rozwój procesu miażdżycowego w naczyniach krwionośnych;
- usprawniające przepływ wieńcowy w mięśniu sercowym, obniżające ciśnienie krwi (C-glikozydy flawonowe, procyjanidyny głogu);
- odtruwające mięsień sercowy (zatrucie alkoholem etylowym, zatrucie kwasem mlekowym, hiperkalemia – rutyna, kwercetyna przywraca normalną pracę;
- moczopędne, odwadniające i oczyszczające drogi moczowe (glikozydy, kwercetyny, luteoliny, apigeniny);
- hamujące skurcze mięśni gładkich przewodu pokarmowego (likwirytyna), dróg żółciowych (flawony kocanki) i dróg moczowych (apigenina, luteolina i ich glikozydy);
- zmniejszające lepkość czerwonych krwinek (bioflawonoidy z miłorzębu – bilobetyna, a także kwercetyna, bajkalina);
- przeciwzapalne (pochodne apigeniny i luteoliny z kwiatów rumianku, bajkalina i bajkaleina z korzenia tarczycy bajkalskiej);
- ochraniające i regenerujące miąższ wątroby (sylimaryna z ostropestu plamistego);
- przeciwalergiczne (kwercetyna, flawony rumianku);
- przeciwwrzodowe (likwirytyna z lukrecji);
- antyoksydacyjne (większość flawonoidów, w tym np. bajkalina, bajkaleina, rutyna, hiperozyd, hesperydyna, katechiny i epikatechiny);
- przeciwgrzybicze (pinobanksyna, pinocembryna, flawony);
- przeciwwirusowe (np. flawony z tarczycy bajkalskiej);
- estrogenne – izoflawony (fitoestrogeny: genisteina, puerarynha, daidzeina, daidzyna)
- zmniejszające objawy klimakterium (osteoporoza, zmiany troficzne skóry, zmienność nastojów i in.)
- zmniejszające skutki oparzenia słonecznego;
- oczyszczające – flawonoidy mają zdolność tworzenia kompleksów z metalami ciężkimi (kadm, ołów, stront) i w ten sposób ułatwiają usuwanie ich z organizmu.
Flawonoidy – opis
Flawonoidy to najważniejsza grupa polifenoli – związków bardzo często występujących w świecie roślin, głównie w roślinach kwiatowych.
Mają charakter żółtych barwników rozpuszczalnych w soku komórkowym kwiatów i liści, rzadziej owoców lub kory.
Dziennie zjadamy wraz z pożywieniem około 1 g flawonoidów.
Dotychczas poznano ponad 2000 flawonoidów.
Sklasyfikowano je na 13 grup: chalkony, dichydrochalkony, aurony, flawony, flawonole, dihydroflawonole, flawonony, flawanole, flawanodiole, antocyjanidyny i antocyjany, izoflawonoidy, bioflawonoidy, spolimeryzowane proantocyjanidyny (garbniki skondensowane, garbniki katechinowe).
Najważniejsze związki flawonoidowe to:
- Flawony – apigenina, luteolina, diosmina
- Flawonole – kemferol, kwercetyna, mirycetyna, ramnetyna
- Flawanony – naryngenina, eriodykcjol, hesperetyna, likwirytygenina;
- Bioflawony – hinokiflawon, amentoflawon, bilobetyna
- Izoflawony – formononetyna, daidzeina, genisteina
Zazwyczaj znacznie skuteczniejszy leczniczy wpływ na organizm mają kompleksy flawonoidowe zawarte w roślinach niż czysty związek flawonoidowy. Dlatego stosowanie całych roślin, czyli pełnego zestawu składników czynnych o dużej biodostępności w organizmie (w formie preparatu lub na surowo) ma znacznie większe uzasadnienie niż stosowanie izolowanych lub syntetycznych flawonoidów.
Najczęściej stosowane surowce flawonoidowe:
- korzeń tarczycy bajkalskiej;
kwiatostan głogu; - owoc głogu;
- miłorząb japoński;
- herbata;
- kwiatostan lipy;
- kwiatostan kocanek;
- kwiat bzu czarnego;
- liść brzozy;
- owoc ostropestu plamistego;
- ziele fiołka trójbarwnego;
- ziele nawłoci;
- ziele rdestu ptasiego;
- ziele skrzypu polnego
piśmiennictwo:
- prof. dr hab. farm. Lamer-Zarawska E., prof. dr hab. med. Kowal-Gierczak B., prof. dr hab. med. J. Niedworok : „Fitoterapia i Leki Roślinne”. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007
- M.Ashwell. G Bussel i inn. “Uzdrawiająca moc witamin, minerałów i ziół” Warszawa 2000
- Dr inż. Ewa Osińska (Zakład Roślin Leczniczych SGGW Warszawa) „Naturalne substancje czynne występujące w roślinach” Nutrition&Health rocznik 3 nr 7/7 XI/XII 2000